Aambeien

Wat zijn aambeien?

Aambeien of hemorroiden zijn met bloed gevulde zwellichamen die zich ter hoogte van het uiteinde van de endeldarm bevinden, vlak bij de anus. Dit sponsachtig netwerk van fijne bloedvaten wordt bedekt door een dun laagje slijmvlies. Wanneer deze bloedvaten zich vullen met bloed, helpen ze de sluitspier bij het afdichten van de anus. Op die manier bieden ze extra bescherming tegen ongewild verlies van windjes of slijm. Aambeien hebben in normale omstandigheden dus zeker hun nut.

Wanneer ontstaan klachten?

Klachten verschijnen meestal pas wanneer de aambeien in overdreven mate zwellen, dit wordt soms ook wel ‘het speen’ genoemd.

Deze bovenmatige zwelling is meestal toe te schrijven aan ons voedingspatroon. Voedingsvezels houden extra vocht vast en veroorzaken op die manier een zachte ontlasting. Vezelarme voeding geeft dan ook vaak aanleiding tot droge en harde stoelgang, waardoor bij de ontlasting extra geperst moet worden. Dit persen veroorzaakt overdruk op de zwakkere zwellichamen, wat leidt tot irritatie en abnormale uitzetting. Deze gezwollen aambeien bemoeilijken de ontlasting nog meer, waardoor patiënten nog harder moeten persen. Op deze manier raken ze in een vicieuze cirkel verzeild.

Ook tijdens de zwangerschap hebben heel wat dames last van aambeien. Deze hinder wordt veroorzaakt door de verhoogde druk in de buik, de verweking van de weefsels naar het einde van de zwangerschap toe en het persen tijdens de bevalling.

Sommige patiënten blijken familiaal belast te zijn, hier spelen wellicht erfelijke factoren een rol.

Welke klachten kunnen ontstaan?

Door het persen kunnen de opgezwollen aambeien naar buiten worden geduwd. Ze zakken dan uit doorheen de sluitspier en komen uit de aars tevoorschijn. Hierdoor krijgen veel mensen een doffe pijn of een anaal drukgevoel. In het begin zal de uitgezakte aambei vanzelf weer naar binnen terug trekken, maar na verloop van tijd gebeurt dit niet meer en moeten ze terug naar binnen geduwd worden.
Wanneer het slijmvlies bovenop de gedilateerde zwellichamen geïrriteerd of beschadigd raakt, kan er slijm- of bloedverlies op het toiletpapier zichtbaar worden. Doordat de uitzakkende aambeien een hermetische afsluiting van de anus bemoeilijken, kan er ook vocht- of slijmverlies optreden. Dit leidt dan weer tot irritatie van de huid rond de anus met jeuk en/of branderigheid tot gevolg.
Bij verdere toename van de aambei kan een zichtbare zwelling ontstaan. Deze kan pijn veroorzaken door stuwing of zelfs door vorming van een stolsel. De zwelling bemoeilijkt soms ook het reinigen na de ontlasting, wat hygiënische problemen geeft.
Wanneer de aambei wat inscheurt tijdens de ontlasting kan er sprake zijn van fors helder rood bloedverlies. Dit kan in chronische situaties zelfs tot bloedarmoede leiden.
In geval van thrombose (stolselvorming) in een aambei, kan de pijn erg hevig worden. Soms bieden patiënten zich hiervoor aan op de dienst spoedgevallen.
- Indien het stolsel minder dan 48 uur bestaat, kan het soms op de dienst Spoedgevallen verwijderd worden. Dit gebeurt via een kleine incisie onder lokale verdoving. Achteraf kan deze wonde wel nog een tweetal dagen wat nabloeden.
- Indien het stolsel al langer dan 48 uur aanwezig is, is een afwachtende houding te verkiezen. Door gebruik van pijnstillers en ontzwellende medicatie/aambeizalf zal het stolsel na enkele weken meestal volledig verdwijnen.
Uitwendige aambeien geven door oprekken van de huid soms aanleiding tot het vormen van marisken of ‘huidflapjes’. Deze flapjes zijn pijnloos maar kunnen wel storen bij het reinigen na de stoelgang waardoor ze hygiënische problemen veroorzaken. Soms veroorzaken ze ook jeuk of irritatie.

Algemene maatregelen

Bepaalde leefregels kunnen de ernst van de zwelling van aambeien verminderen en daardoor de klachten beperken of zelfs doen verdwijnen.

Bevorder een zachte stoelgang: eet vezelrijke voeding (groenten, fruit, bruin brood, …) en drink voldoende water. Eventueel kunnen zelfs extra vezels aan de voeding worden toegevoegd.
Beperkt de hoeveelheden koffie en thee: deze veroorzaken irritatie van de anus en leiden tot jeuk en huiduitslag. Ook pikante voeding en alcohol worden best vermeden.
Tracht de ontlasting niet te lang uit te stellen wanneer u aandrang krijgt. Dit leidt tot verharding van de stoelgang en een moeilijkere ontlasting nadien. Een zekere regelmaat nastreven is dus de boodschap.
Probeer persen te vermijden. Ook langdurig op het toilet zitten (om er bijvoorbeeld te lezen) is af te raden.
Tracht voldoende te bewegen. Vermijd overgewicht.
Bij aanhoudende klachten kunnen bepaalde zalven wel wat soelaas bieden. Soms is het ook zinvol om ontzwellende medicatie (venotonica) te gebruiken. In geval van ernstige constipatie zijn soms laxativa aangewezen. Overleg dit best eerst met uw huisarts.
Zorg voor goede hygiëne door na de ontlasting de anus met lauw water te reinigen en vervolgens goed te drogen. Het gebruik van zeep of geparfumeerd toiletpapier wordt afgeraden omdat deze jeuk en irritatie kunnen verergeren.

Verder onderzoek is aangewezen wanneer uw klachten blijven aanhouden ondanks het in acht nemen van deze maatregelen.

Wat bij aanhoudende klachten?

In geval van aanhoudende klachten is verder medisch onderzoek aangewezen. Afhankelijk van het soort klachten kan beslist worden verdere technische onderzoeken uit te voeren.

Wanneer u door de huisarts wordt doorverwezen naar de polikliniek chirurgie, dan zal uw behandelend arts eerst de anus inspecteren. Indien mogelijk zal ook een inwendig onderzoek van de anus met de vinger worden uitgevoerd.

In sommige gevallen is het nuttig om een beeld te krijgen van de binnenzijde van de endeldarm. Dit kan gebeuren met behulp van een korte camera die anaal wordt ingebracht, de proctoscoop. Dit onderzoek is niet pijnlijk, maar vergt wel een oncomfortabele positie (steunend op knieën en ellebogen). Een speciale voorbereiding is hiervoor niet vereist.

Rood bloedverlies via de anus kan ook veroorzaakt worden door afwijkingen in de dikke darm. In dit geval kan het daarom nuttig zijn een inwendig onderzoek van de darm te verrichten via endoscopie (coloscopie). Vooral indien het bloedverlies gepaard gaat met een verandering in het stoelgangpatroon of indien u ouder bent dan 50 jaar, kan dit onderzoek worden aangeraden.

Een darmonderzoek wordt door de collega’s maag-darmspecialisten uitgevoerd, meestal onder een korte narcose. Voorafgaandelijk is een specifieke darmvoorbereiding vereist. De praktische details worden u door de gastro-enterologen op de polikliniek uitgelegd.

Niet-chirurgische behandeling van aambeien

In eerste instantie is het voor elke patiënt met aambeien aangewezen de hogerop beschreven leefregels toe te passen. In sommige gevallen kunnen deze maatregelen de klachten duidelijk doen afnemen of zelfs helemaal laten verdwijnen.

Indien de aambeien desondanks klachten blijven veroorzaken, zijn andere maatregelen aangewezen. Er bestaan verschillende technieken om symptomatische aambeien te behandelen. Naargelang de specifieke situatie zal gekozen worden voor de meest geschikte techniek.

Infrarood behandeling of inspuitingen

Bij deze beide technieken worden de gestuwde aambeien verschrompeld.

Bij infrarood coagulatie zal het infrarode licht de uitgezette zwellichamen dichtschroeien waardoor schrompeling optreedt.

Bij de scleroserende inspuiting wordt een irriterende stof onder het slijmvlies geïnjecteerd waardoor de zwellichamen verschrompelen en de zwelling afneemt.

Deze behandelingsmethoden zijn relatief pijnloos en veroorzaken weinig bijwerkingen. Soms zijn wel meerdere sessies nodig om tot symptoomcontrole te komen. Ze worden uitgevoerd door de collega’s maag-darmspecialisten (www.digestiefcentrum.be).

Deze beide technieken zijn vooral aangewezen bij beperkte inwendige aambeien, in gevorderde gevallen is vaak een operatie aangewezen.

Rubber band ligatie

Bij deze techniek wordt de hinderlijke aambei met een zuigbuisje aangetrokken, waarna een rubberen bandje over de hals van de aambei wordt geplaatst. Het bandje snoert de aambei af en na 7 tot 10 dagen valt de aambei met het overtollig slijmvlies af zodat het verdwijnt met de stoelgang. Het resterende litteken geeft opnieuw wat schrompeling waardoor snel herval meestal uitblijft. Tijdens eenzelfde behandeling kunnen meerdere bandjes geplaatst worden, men kan de behandeling later ook herhalen indien dit nodig zou zijn.

De voornaamste bijwerkingen van deze behandeling zijn beperkte pijn en wat aandrang. Indien lichte pijnstillers (paracetamol) niet volstaan of indien de aandrang zeer hevig blijft, dient het rubberen bandje soms verwijderd te worden. Aangezien de regio van de zwellichamen goed doorbloed is, kan onmiddellijk na de ingreep of bij het afvallen van de aambei ook wat beperkt bloedverlies optreden. In geval van fors bloedverlies is het aangewezen de dienst heelkunde of desnoods de dienst spoedgevallen te contacteren. Ingeval van koorts dient een lokale infectie uitgesloten te worden. Zelden kan een urineretentie optreden.

Verwijderen van huidflapjes of marisken

Het verwijderen van huidflapjes is soms aangewezen om hygiënische redenen. In geval van beperkte huidflapjes kan deze wegname onder lokale verdoving op de poli ‘kleine ingrepen’ worden verricht. U heeft in dit geval wel het ongemak van de prik voor de lokale verdoving, maar verder valt de ingreep meestal erg goed mee. Voor grotere flappen is een resectie onder een korte algemene narcose soms meer aangewezen.

Na de ingreep kan er gedurende een tweetal weken anale wondpijn aanwezig zijn. Deze hindert vooral tijdens de ontlasting. U kan ook wat pijn ervaren bij het aanraken van de zelfverterende hechtingen. Indien de hechtingen door afvegen vroegtijdig zouden verdwijnen, kan de wonde gedeeltelijk open gaan. Dit veroorzaakt soms tijdelijk wat bloed- of etterverlies. In sommige situatie kan het dan aangewezen zijn dagelijks een beschermende zalf aan te brengen.

Chirurgische behandeling van aambeien

Indien de aambeien niet of onvoldoende reageren op de reeds beschreven behandelingen (infrarood, inspuiting, rubber band ligatie) kan een meer drastische behandeling noodzakelijk zijn. Ook hiervoor bestaan verschillende opties. In het AZ Maria Middelares wordt een keuze gemaakt uit diverse technieken op basis van het type aambeien, het soort klachten en enkele patiënt-specifieke kenmerken.

Technieken

Wegsnijden van de aambeien (hemorroidectomie)

Deze techniek bestaat al erg lang en was vroeger de enige chirurgische mogelijkheid in geval van ernstige aambeien. De storende aambeien worden tijdens deze behandeling onder algemene verdoving weggesneden, waarbij de overgebleven wonde niet of slechts gedeeltelijk wordt dicht gehecht. De wonde zal nadien geleidelijk aan spontaan dichtgroeien. Op deze manier kan men één aambei (‘1-pijler resectie’) of meerdere aambeien (klaverblad resectie) verwijderen.

Hoewel de aambeien na deze hemorroidectomie zelden terugkomen, zijn er toch een aantal nadelen aan de techniek verbonden. Zo hebben de meeste patiënten tijdens de eerste weken na de operatie behoorlijk veel anale pijnklachten, vooral tijdens de ontlasting. Ook is er gedurende geruime tijd verlies van wondvocht mogelijk. Aangezien de genezende wonden achteraf resulteren in schrompelende littekens, kan deze techniek een vernauwing van de anus veroorzaken indien er meerdere aambeien werden weggesneden. Voor patiënten met slechts 1 grote aambei is deze behandelingsmethode wel een goede keuze.

Wegnieten van de aambeien (hemorroidopexie)

Deze procedure staat ook bekend als de ‘Longo procedure’ of de ‘Procedure voor Prolaps en Hemorroiden (PPH)’. Ze is geschikt voor symptomatisch circulair uitstulpende aambeien. Bij deze techniek worden de uitgezette aambeien met een speciaal nietapparaat weggenomen en het uitgezakte gezonde slijmvlies wordt weer naar binnen getrokken. Op deze manier ontstaan geen open wondjes maar wel een circulaire nietjesrij in het onderste gedeelte van de endeldarm. Door de afwezigheid van wonden hebben de meeste patiënten na deze procedure minder pijnklachten, men klaagt ook minder van verlies van wondvocht. Door zwelling van de nietjesrij kan de ontlasting de eerste weken wel wat moeizaam of gefragmenteerd verlopen, dit verbetert spontaan.

Transanaal afbinden van de bloedvaten van de hemorroiden

Bij deze techniek wordt met behulp van een transanaal ingebrachte doppler-probe (een toestel om met behulp van echografie de doorbloeding in bloedvaten op te sporen) gezocht naar de slagaders die verantwoordelijk zijn voor het stuwen van de aambeien. Deze bloedvaten worden nadien afgebonden om de stuwing te verminderen. Bij deze THD-procedure (‘Transanal Hemorroidal Dearterialisation’) kan nadien ook selectief een opnaaiing van de uitgezakte pijlers uitgevoerd worden. Ook deze techniek resulteert niet in open wonden rondom de anus, wel kan er de eerste dagen forse zwelling in de anus optreden met moeizame en pijnlijke ontlasting tot gevolg. Voor zeer uitgebreide prolaberende aambeien is deze techniek wat minder geschikt omwille van het hogere risico op herval.

Aandachtspunten vóór de ingreep

De ingrepen worden doorgaans in daghospitalisatie uitgevoerd, u hoeft na de ingreep dus niet in het ziekenhuis te overnachten. Indien u te veel pijn heeft of er zich onmiddellijk post-operatief problemen (zoals bloedverlies of urineretentie) voordoen, kan een overnachting toch aangewezen zijn.
U begeeft zich de ochtend van de ingreep nuchter naar de opnamedienst. Tot twee uur voor de ingreep mogen heldere suikerrijke dranken gedronken worden. In specifieke gevallen kan uw behandelend arts u de toestemming geven ’s ochtends toch een licht ontbijt te nuttigen, vermeld dit steeds aan de anesthesist op het moment van de narcose.
De gewoonlijke thuismedicatie mag u wel innemen met een slok water tenzij uw arts tijdens het voorbereidende gesprek bepaalde medicijnen liet staken. Zo moet bloedverdunnende medicatie een week voor de operatie gestopt worden, gelieve dit vooraf aan uw arts te melden!
Een specifieke voorbereiding is doorgaans niet nodig, u hoeft zich vooraf geen lavement toe te dienen. Indien dit toch vereist is, zal u arts u hierover vooraf inlichten.

Aandachtspunten na de ingreep

Op het einde van de heelkundige ingreep wordt vaak anaal een compres ingebracht. Deze compressen moeten niet verwijderd worden, ze verdwijnen spontaan met de eerste ontlasting. Na het wegnieten van de aambeien brengt uw arts meestal een groter verband in om nabloeding tijdens de eerste post-operatieve uren te vermijden. Dit verband dient wel verwijderd te worden door de verpleegster van uw afdeling enkele uren na de ingreep.
Voor uw ontslag krijgt u op de afdeling uitleg over pijnstilling en aangewezen wondverzorging van de behandelende arts of zijn assistent. In sommige gevallen is het aangewezen lokaal zalf aan te brengen, ook dit wordt bij uw ontslag meegedeeld. De nodige voorschriften worden voorzien, alsook een brief voor de huisarts. Soms kan een attest voor thuisverpleging noodzakelijk zijn.
Door de aanwezigheid van wonden in en/of rond de anus kan de ontlasting aanvankelijk pijnlijk zijn. Tracht constipatie te vermijden door voldoende vocht en vezels in te nemen. Desnoods is tijdelijk een laxativum geadviseerd. Indien de stoelgang te vloeibaar wordt kan men deze behandeling vanzelfsprekend onderbreken.
Een controle op de polikliniek is voorzien 3 weken na de ingreep. Tegen die tijd zijn de pijnklachten meestal goed onder controle, de wondjes kunnen soms pas na 6 weken volledig genezen zijn. Indien nodig zal dan ook een vervolgafspraak voorzien worden. Ondanks correcte behandeling kunnen de aambeien na maanden of jaren opnieuw klachten veroorzaken. Tracht dit te voorkomen door de leefregels goed in acht te nemen.
Achteraf wordt best rekening gehouden met de algemene maatregelen die reeds hogerop werden besproken.

Post-operatieve verwikkelingen

Bij elke operatie bestaat de kans op een aantal algemene complicaties. Bij ingrepen voor aambeien is deze kans bijzonder klein aangezien het een zeer kortstondige narcose betreft.

Wel zijn er aantal specifieke verwikkelingen mogelijk:

Anaal bloedverlies stopt meestal vanzelf. Indien nodig kan het soms helpen een afdekkend drukverband aan te brengen. Een zeldzame keer is een heringreep vereist om de bloeding te doen stoppen. Bij twijfel wordt best een arts geraadpleegd.
Door de ingreep ter hoogte van de anus kan men na de ingreep moeite hebben met plassen. De patiënt moet absoluut geplast hebben vooraleer hij/zij het ziekenhuis verlaat. In uitzonderlijke gevallen dient een tijdelijke blaassonde te worden geplaatst.
Ten gevolge van de ingreep zullen de weefsels rond de anus opzwellen. Dit kan tijdens zitten of bij afvegen het gevoel geven dat de aambeien er nog (gedeeltelijk) zijn. Deze zwelling verdwijnt spontaan tijdens de eerste weken na de ingreep.
Pijnklachten zijn normaal na een ingreep voor hemorroiden. Indien de pijnklachten na de ingreep geleidelijk aan toenemen in plaats van afnemen, kan men best contact opnemen met een arts.
Wanneer een patiënt na de ingreep koorts ontwikkelt, moeten een infectie uitgesloten worden. Het kan dan gaan om een algemene infectie (longontsteking of urineweginfectie) maar natuurlijk ook om een infectie in de operatiestreek. Infecties na ingreep voor hemorroiden zijn zeldzaam maar ze kunnen wel ernstig zijn. Een bloedafname en eventueel gerichte beeldvorming zullen uitwijzen of er nood is aan antibiotica.
De ontlasting verloopt na de ingreep soms een tijd minder vlot. Door de post-operatieve zwelling kan men het gevoel hebben dat de stoelgang belemmerd wordt. Indien dit na enkele weken niet verbetert, zou dit kunnen wijzen op vernauwing van de anus door inwendige littekenvorming. Hiervoor kan het soms tijdelijk noodzakelijk zijn de wonden eens op te rekken op de polikliniek (of onder narcose indien dit te pijnlijk zou zijn).

U bent hier